Money was no object for the AI industry in early 2025. A vibe check crept in the second half of the year. OpenAI raised $40 billion [https://techcrunch.com/2025/03/31/openai-raises-40b-at-300b-post-money-valuation/] at a $300 billion valuation. Safe Superintelligence [https://techcrunch.com/2025/04/12/openai-co-founder-ilya-sutskevers-safe-superintelligence-reportedly-valued-at-32b/] and Thinking Machine Labs [https://techcrunch.com/2025/07/15/mira-muratis-thinking-machines-lab-is-worth-12b-in-seed-round/] each raised $2 billion seed rounds before shipping a single product. Even first-time founders raised money at a scale that once belonged only to Big Tech.

Një Fillim Rrufe i Vitit: Investime Masive dhe Entuziazëm i Pashoq

Firma të mëdha si Meta shpenzuan gati $15 miliardë [https://techcrunch.com/2025/06/13/scale-ai-confirms-significant-investment-from-meta-says-ceo-alexandr-wang-is-leaving/] vetëm për të siguruar CEO-n e Scale AI, Alexandr Wang, dhe miliona të tjera për të joshur talente nga laboratorët e tjerë të AI-së. Lojtarët më të mëdhenj të teknologjisë premtuan afro $1.3 trilionë për shpenzime të ardhshme infrastrukturore. Gjysma e parë e vitit 2025 ishte po aq e etur sa viti i mëparshëm. Megjithatë, muajt e fundit sollën më shumë kujdes dhe skepticizëm. Edhe pse optimizmi i esktrem për AI është ende i gjallë, kërkohet më tepër vëmendje ndaj mundësisë së formimit të një flluske të rrezikshme, sigurisë për përdoruesit dhe qëndrueshmërisë së progresit teknologjik.

Epoka e pranimit të pa rezervë të AI-së po fillon të venitet, çka ka çuar në më shumë dyshime dhe analiza. Dilemat e mëdha janë: A do të mund të ruajnë kompanitë e AI-së ritmin e zhvillimit? A nevojiten realisht miliarda për të shkallëzuar pas epokës DeepSeek? Ekziston një model biznesi që të justifikon këto investime marramendëse?

Hapat e parë të vitit ishin marramendës. Artikujt më të lexuar të 2025 tregojnë realitetin: një industri që ballafaqohet me një kontroll të realitetit edhe kur premton të riformësojë realitetin vetë.

Nga Optimizmi te Realiteti: Shpenzime, Infrastruktura dhe Kriza e Besimit

Çmimet dhe vlerësimet marramendëse vazhduan, edhe pse përdorimi real nga bizneset dhe kufizimet infrastrukturore mbetën të moderuara, duke rritur frikën për flluskë AI-je. Për kompanitë e mëdha, këto vlerësime kërkojnë justifikim përmes ndërtimit të infrastrukturës kolosale. Ngërçi i ri është kthyer në cikël: kapitali përdoret për infrastrukturë, ndërsa pagesat lidhen me marrëveshje për çipa, kontrata cloud dhe energji, të cilat i kthejnë paratë përsëri tek po të njëjtat kompani. Ky circularitet i theksuar shkakton frikë se buma e AI-së po mbahet nga ekonomia e brendshme, jo nga kërkesa reale e qëndrueshme.

Megjithatë, po shfaqen thyerje. Financues privat si Blue Owl Capital së fundmi u tërhoq [https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-12-17/oracle-blue-owl-decoupling-rattles-markets-ahead-of-debt-deluge] nga një marrëveshje 10 miliardëshe të Oracle për data-center, duke theksuar sa të brishta janë këto struktura kapitale. Projekte të mëdha të tilla si Stargate [https://techcrunch.com/2025/09/23/openai-is-building-five-new-stargate-data-centers-with-oracle-and-softbank/], blerja e Intersect nga Alphabet [https://techcrunch.com/2025/12/22/alphabet-to-buy-intersect-power-to-bypass-energy-grid-bottlenecks/], zgjerimi i Meta-s në data-centers [https://techcrunch.com/2025/07/14/mark-zuckerberg-says-meta-is-building-a-5gw-ai-data-center/] po ngadalësohen nga kufizimet e rrjetit elektrik, kostot e rritura, dhe reagime të komunitetit lokal dhe politikës.

Në të njëjtën kohë, dalja e modeleve të reja po ndjek një ritëm më të ngadaltë dhe përmirësimet janë më të vogla. Nisja e OpenAI GPT-5 [https://techcrunch.com/2025/08/07/openais-gpt-5-is-here/], për shembull, nuk pati të njëjtën tronditje si GPT-4. Tregu gjithmonë e më tepër kërkon produkte reale që sjellin vlerë, jo thjesht modele të reja. Lufta është zhvendosur drejt shpërndarjes: Perplexity lançoi një browser të vet [https://techcrunch.com/2025/07/09/perplexity-launches-comet-an-ai-powered-web-browser/], OpenAI shndërroi ChatGPT në platformë, dhe Google inkorporoi Gemini në produkte të përditshme.

Një shqetësim madhor mbetet siguria dhe besueshmëria. Përveç 50+ padive për të drejtat e autorit, 2025 solli dhe raste të “psikozës AI”, me raste të rënda të problemeve të shëndetit mendor të shkaktuara nga chatbot-ët. Karaktere si OpenAI, Anthropic dhe të tjerë u përballën me presion për reforma në besueshmëri dhe ndaluan shërbime për të miturit [https://techcrunch.com/2025/10/13/california-becomes-first-state-to-regulate-ai-companion-chatbots/]. Drejtuesit vetë theksuan rreziqet e varësisë emocionale dhe potencialit për keqpërdorim të teknologjisë.

Në përfundim, 2025 ishte viti kur industria e AI-së filloi të piqet dhe të ballafaqohet me pyetje të vështira. Viti 2026 do të tregojë nëse startup-et dhe gjigandët mund të justifikojnë vlerësimet e tyre dhe të bindin tregun se realisht mund të sjellin vlerë ekonomike. Epoka e “na besoni, përfitimet do të vijnë” po mbaron. Çfarë vjen më tej do të jetë ose një triumf, ose një rënje që mund të kulmojë në një krizë më të madhe se ajo e dot-com.

Tags: inteligjenca artificiale, investime IA, flluska teknologjike, startup AI, sfida etike AI, stabiliteti financiar