Në fillim të vitit 2025, industria e inteligjencës artificiale (IA) nuk njihte kufij financiarë. Megjithatë, në gjysmën e dytë të vitit, ky entuziazëm filloi të zbehej. Investime rekord, si rritja prej 40 miliardë dollarë të OpenAI dhe raunde të bujshme prej miliardash nga kompani të reja, sollën me vete harxhime të pabesueshme. Meta shpenzoi pothuajse 15 miliardë dollarë për të siguruar drejtues nga Scale AI dhe për të tërhequr talente të reja. Për më tepër, liderët e mëdhenj të IA-së parashikuan investime infrastrukturore që kapin shifrën 1.3 trilion dollarë.

Realiteti i investimeve në inteligjencën artificiale gjatë 2025

Vitet 2023-2024 u shënuan nga një ritëm i lartë inovacioni dhe impresionimi publik me çdo model të ri të IA. Por, në 2025, ky ritëm u ul dhe entuziazmi u zëvendësua nga kujdesi dhe risitë u bënë më të vogla e të fokusuara. Krahas investimeve gjigante të OpenAI, Anthropic mbylli 16.5 miliardë dollarë investime dhe xAI e Elon Musk siguroi të paktën 10 miliardë dollarë. Edhe startup-e si Thinking Machine Labs apo Mercor arritën vlerësime marramendëse, pavarësisht adoptimit të ngadaltë të IA nga bizneset dhe kufizimeve infrastrukturore që rritën frikën për një “flluskë” të re teknologjike.

Pjesa më e madhe e këtyre investimeve është drejtuar në infrastrukturë. Projekte si Stargate (me investim deri në 500 miliardë dollarë nga OpenAI, Softbank dhe Oracle), blerja e Intersect nga Alphabet për 4.75 miliardë dollarë dhe zgjerimi i qendrave të të dhënave të Meta, kanë rritur kapacitetet, por kanë sjellë edhe shqetësime për qëndrueshmërinë e këtij modeli financiar. Një partner strategjik, Blue Owl Capital, u tërhoq nga një marrëveshje me Oracle, duke dëshmuar sa të brishtë mund të jenë këto struktura kapitali.

Rivlerësimi i pritshmërive dhe fokusimi në modele të qëndrueshme biznesi

Industria është përballur me një rivlerësim të fortë. Në të kaluarën, çdo model i ri IA shoqërohej me premtime të mëdha, por në 2025 rezultatet u bënë më pak mbresëlënëse. Për shembull, lançimi i GPT-5 nga OpenAI nuk pati jehonën e mëparshme. Megjithatë, modele të reja si DeepSeek R1 provuan se të rinjtë mund të konkurrojnë me gjigantët me investime shumë më të ulëta.

Ndërkohë, fokusi i tregut është zhvendosur nga vetë modelet drejt produkteve dhe modeleve të qëndrueshme biznesi. Startupe si Perplexity kanë eksperimentuar me mënyra të reja për të fituar (deri edhe ndjekja e aktiviteteve të përdoruesve për reklama të personalizuara), ndërsa OpenAI ka testuar abonime mujore deri në 20,000 dollarë për AI të specializuar. Lufta më e madhe tashmë është ajo për shpërndarjen dhe ndërtimin e bazës së përdoruesve—siç tregohet nga lançimi i shfletuesve të rinj apo integrimi i IA në produkte të njohura ekzistuese si Google Calendar dhe Snapchat.

Megjithatë, periudha e pranimit pa kushte ndaj IA është duke u topitur. Viti 2025 u shënua nga rritja e shqetësimeve për sigurinë dhe etikën. U raportuan mbi 50 padi për të drejtat e autorit, ndërsa raste të rënda të ndikimit negativ psikologjik nga chatbot-et sollën ndalimin e këtyre shërbimeve për të miturit dhe nismat e para ligjore për rregullimin e tyre në Kaliforni. Edhe vetë drejtuesit e industrisë kanë nisur të paralajmërojnë për rreziqet nga tej-ndërveprimi emocional i njerëzve me IA, ndërkohë që raportet mbi abuzimet nga modelet gjeneruese kanë thelluar akoma më shumë debatin mbi përgjegjësitë e kompanive IA.

Duke parë përpara, 2026 pritet të jetë viti ku kompanitë IA duhet të provojnë që mund të sjellin vlera të qëndrueshme ekonomike. Periudha “na besoni, do të ketë përfitime” po i afrohet fundit. Industria do të duhet të përballet me sfida reale dhe të provojë se investimet gjigante nuk po mbajnë thjesht një flluskë, por krijojnë vlerë të vërtetë.

Tags: inteligjenca artificiale, investime IA, flluska teknologjike, startup AI, sfida etike AI, stabiliteti financiar